Nồi xe máy là một thành phần quan trọng trong hệ thống truyền động của xe máy. Nó giúp điều khiển và truyền lực từ động cơ đến bánh sau, đồng thời điều chỉnh công suất và tốc độ của xe
I. Nồi xe máy là gì
Nồi xe máy còn được gọi là bộ ly hợp xe máy, là một bộ phận quan trọng trong hệ thống truyền động của xe. Chức năng chính của nồi xe máy là truyền lực từ động cơ đến hộp số và từ hộp số đến bánh xe sau.
II. Nồi xe số hay còn gọi là côn
Nồi (côn) xe máy hay còn được gọi là bộ ly hợp, là một phần quan trọng của xe máy nằm ở giữa hộp số và động cơ. Nó có vai trò điều khiển việc truyền lực từ động cơ đến bánh sau và giúp xe chạy một cách ổn định.
1. Cấu tạo nồi xe máy (xe số)
Bộ nồi trên xe máy bao gồm hai thành phần chính là ly hợp tiếp động và ly hợp tải.
- Ly hợp tiếp động là nơi lực ma sát được tạo ra khi bố ba (plate) bắt vào chuông (bell) trong ly tiếp động.
- Ly hợp tải sử dụng lực ma sát được tạo ra khi các lá bố ép vào các miếng sắt trong ly hợp tải. Lực ma sát này không được chuyển ra bánh sau cho đến khi ly hợp được thả hoặc cắt.
Cấu tạo nồi xe máy (xe số)
Bộ ly hợp của xe sẽ dần tăng lực ma sát để truyền công suất ra bánh sau khi người điều khiển xe thực hiện việc chuyển số và tăng ga.
Video chi tiết các lắp ráp bộ côn xe máy (Nguồn: Youtube Phước Hồ Chanel)
2. Nguyên lý hoạt động
Nguyên lý của hoạt động nồi xe số
Nồi hay côn xe máy bao gồm các bộ phận chuông côn, côn và búa côn. Trách nhiệm chính của bộ phận này là truyền hoặc cắt lực từ động cơ đến bánh xe, do đó côn xe máy thường là loại ly hợp kép, ma sát ướt hay còn gọi là ma sát trong môi trường dầu máy của xe.
- Nhiệm vụ đầu tiên của côn xe máy là truyền lực từ tay biên (cần số) sang trục khuỷu, từ đó lực được truyền từ tay sên đến nồi trước.
- Nồi trước tiếp tục truyền lực sang nồi sau thông qua hai bánh răng khớp nối. Khi xúc tác với cần số, nồi sau sẽ quay cốt hộp số sơ cấp và truyền lực từ bánh xe quay nhông thông qua đĩa và xích, làm quay bánh xe.
- Tiếp theo, thông qua cơ cấu lực ma sát, côn xe máy trung gian trong việc điều khiển lực từ động cơ đến bánh xe.
- Bằng cách búa ba càng bắt vào chuông, lực ma sát được tạo ra trong ly hợp tiếp động, hoặc thông qua lá thép ép lá phíp trong ly hợp tải phía sau.
Trong quá trình thả hoặc cắt ly hợp, lúc này lực không được truyền ra phía bánh xe. Tuy nhiên, khi thực hiện chuyển số và tăng ga, bộ ly hợp sẽ tăng dần lực ma sát để truyền công suất đến bánh xe.
3. Một số lưu ý khi sử dụng bộ nồi xe số:
- Tránh tăng ga đột ngột khi chưa nhả côn và không trả số ở tốc độ cao để tránh mòn bộ nồi hoặc gây cháy bố nồi.
- Nếu nghe thấy tiếng hú ở bộ nồi, hãy kiểm tra và đảo chiều bánh răng sơ cấp hoặc thay cả bánh răng sơ cấp và thứ cấp.
- Chọn dầu nhớt chất lượng tốt để đảm bảo hệ thống luôn được bôi trơn tốt. Thay dầu nhớt định kỳ và làm sạch bộ nồi để tránh các tạp chất ảnh hưởng đến hoạt động của hệ thống.
- Tránh chở quá trọng tải trên xe để không làm việc quá mức cho bộ nồi và làm giảm tuổi thọ của nó.
- Lựa chọn số phù hợp với điều kiện địa hình, tốc độ và trọng lượng trên xe.
- Khi sửa chữa hoặc thay thế bộ nồi, nên chọn các trung tâm bảo hành, sửa chữa uy tín để được hỗ trợ.
Để nhận biết bộ nồi xe máy có vấn đề, có thể chú ý những dấu hiệu sau:
- Tiêu thụ nhiên liệu tăng đáng kể so với bình thường.
- Xe máy yếu và khó khởi động hơn.
- Tiếng động cơ không êm, có tiếng hú hoặc tiếng kêu không bình thường.
III. Nồi xe tay ga
Nồi xe tay ga là một hệ truyền động đai được sử dụng trong các xe tay ga để truyền mô men quay từ động cơ đến bánh sau, từ đó đảm bảo việc di chuyển của xe.
1. Cấu tạo của nồi xe tay ga
Cấu tạo của nồi xe tay ga
Cấu tạo của nồi xe tay ga gồm nồi trước, nồi sau và dây curoa kết nối giữa hai phần này:
- Nồi trước được bao gồm hai má puly, bao gồm một má tĩnh và một má động. Má tĩnh được gắn cố định với trục động cơ, trong khi má động có khả năng di chuyển dịch chuyển theo tốc độ của động cơ nhờ vào sự hỗ trợ từ bộ ni nồi.
- Nồi sau bao gồm puly bị động được kết nối trực tiếp với dây curoa, và cũng kết hợp với bố 3 càng và chuông nồi. Đây là những chi tiết truyền động dựa trên lực quán tính ly tâm và lực ma sát. Chuông nồi được gắn với bánh xe thông qua bộ bánh răng láp.
- Dây curoa của xe tay ga được làm từ vật liệu cao su, có sợi vải chống giãn và sợi thép đàn hồi. Đây là chi tiết kết nối và truyền mô men giữa nồi trước và nồi sau.
Nồi xe tay ga là một phần quan trọng trong hệ truyền động của xe và đảm bảo hoạt động ổn định của xe. Hiểu rõ về cấu tạo và nguyên lý hoạt động của nồi xe tay ga sẽ giúp chúng ta có sự hiểu biết về hệ truyền động và cách bảo dưỡng xe một cách tốt nhất.
2. Nguyên lý hoạt động
Nguyên lý hoạt động của bộ nồi xe tay ga
Nguyên lý:
- Nồi xe máy (xe tay ga) hoạt động tương tự như bộ Nhông Sên Dĩa trên xe số để tạo động cơ xe chuyển động. Tuy nhiên, cấu tạo nồi xe máy trong xe tay ga phức tạp hơn, do đó nguyên lý hoạt động cũng khác biệt.
- Má Puli trong nồi xe tay ga tương đương với đĩa xích trong xe số. Dây curoa (đai truyền động) tương đương với bộ dây xích truyền lực.
- Lực từ trục khuỷu (trục truyền động) sẽ làm cho má Puli quay, sau đó thông qua dây curoa, lực được truyền từ má Puli qua bộ ba càng, làm cho bố ba càng mở rộng và bám vào chuông nồi, khiến chuông nồi quay.
- Sau đó, lực từ chuông nồi sẽ truyền qua nhông truyền động của bánh sau, làm cho bánh xe quay.
Hoạt động:
- Khi xe không tăng ga (ở chế độ không tăng tốc), hệ thống trục quay sẽ di chuyển, làm cho nồi tước và dây curoa cùng với bố ba càng chuyển động. Khi bố ba càng tác động lực ma sát vào chuông nồi, chuông nồi sẽ chuyển động.
- Dựa trên nguyên lý lực ly tâm xoay tròn, khi động cơ khởi động mạnh, lực ly tâm lớn tác động lên nồi trước, đẩy bi nồi lên và đặt vào rãnh bi ép, làm căng dây curoa tác động lên bố ba càng sau, tạo ra lực và gia tăng lực ly tâm của bố ba càng trong nồi sau.
- Khi lực ly tâm của bố ba càng lớn hơn lực của lò xo bố ba càng, cánh bố ba càng sẽ mở ra và áp sát vào chuông nồi, tạo lực ma sát và làm cho chuông nồi chuyển động, từ đó kéo theo sự chuyển động của bánh xe.
- Khi tăng ga, bi nồi trước sẽ được kéo xa vì lực ly tâm, làm căng dây curoa. Khi dây curoa căng hơn, bố ba càng quay nhanh hơn và áp chặt chuông nồi sau, làm cho bánh xe chạy nhanh hơn (xe tăng tốc).
Video hướng dẫn lắp ráp nồi xe tay ga ( Nguồn: Youtube Motorcycles TV)
3. Các hư hỏng thường gặp ở nồi xe tay ga có thể bao gồm:
- Tiếng kêu từ dây curoa: Khi bạn nghe thấy tiếng kêu pạch pạch liên tục phát ra từ phía nồi khi bạn tăng ga, có thể đó là tiếng vỗ từ dây curoa. Thường thì dây curoa đã bị mòn hoặc cạnh bên của dây curoa có thể bị hư hỏng, thậm chí một số sợi thép có thể nổi lên và va chạm với má puly. Trong trường hợp này, bạn cần thay dây curoa mới để loại bỏ tiếng kêu này.
- Tiếng kêu từ bi nồi: Nếu khi tăng ga, bạn cảm thấy xe gầm lên mà vẫn chưa di chuyển ngay, có thể đó là dấu hiệu của bi nồi bị mòn, quá nhẹ hoặc quá nặng. Để xe chạy mượt hơn và loại bỏ tiếng kêu này, bạn cần thay bi nồi mới.
- Tiếng kêu từ kẹp trượt nồi trước: Khi kẹp trượt bị lỏng, bạn có thể nghe thấy tiếng cạch cạch hoặc keng keng liên tục ở tốc độ không tải hoặc tốc độ thấp khoảng 10km/h. Nguyên nhân có thể là do kẹp trượt bị lỏng, gây dao động và tạo ra tiếng kêu. Bạn có thể giải quyết bằng cách điều chỉnh kẹp trượt hoặc thay mới.
- Tiếng kêu từ con trượt puly sau: Khi bộ 3 con trượt bị mòn hoặc lỗ của chúng bị mở rộng, nồi sẽ phát ra tiếng kêu cạch cạch vài tiếng khi bạn tăng ga. Đôi khi tiếng này có thể bị nhầm lẫn với tiếng từ bộ bánh răng láp. Để tránh gặp phải sự kẹt puly hoặc hư hỏng các chi tiết khác, bạn cần thay bộ 3 con trượt này sớm.
II. Kiểm tra bảo dưỡng và sửa chữa nồi xe máy
Các bộ phận của nồi xe máy
1. Các bộ phận cần chú ý khi vệ sinh nồi xe máy:
- Nồi trước: Chén bi (bộ 6 viên), khâu nồi và kẹp trượt.
- Bi nồi: Thay mới nếu mòn hoặc bị móp méo.
- Kẹp trượt: Thay mới nếu hỏng.
- Nồi sau: Bố – đế – lò xo 3 càng và chuông nồi sau.
- Bố 3 càng: Thay mới nếu bố bị mòn hoặc cháy.
- Chuông nồi: Thay mới nếu bị trầy xước hoặc cháy.
- Lò xo 3 càng: Thay mới nếu lò xo bị dãn không đều hoặc nhão.
Ngoài ra, cần vệ sinh sạch sẽ các bộ phận khác và bôi mỡ bôi trơn cho chúng.
2. Các dấu hiệu nhận biết nồi xe máy bị hư hỏng:
- Tiếng ồn lớn và phát sinh nhiệt cao: Nếu xe của bạn phát ra tiếng ồn to hơn bình thường và nồi xe máy nóng hơn thông thường, có thể là dấu hiệu của sự cố trong bộ ly hợp. Các bộ phận như bố ba càng và lá sắt có thể bị mòn, làm giảm hiệu suất truyền lực và gây ra nhiều ma sát.
- Xe bị lỳ khi lên ga: Nếu xe máy của bạn mất công suất khi tăng ga và trượt ly hợp, đồng thời bộ phận truyền động không hoạt động một cách hiệu quả, có thể là dấu hiệu nồi xe máy bị hư hỏng.
- Tốc độ xe giảm và tiêu thụ nhiên liệu tăng: Nếu bạn cảm thấy xe chạy chậm hơn thông thường và tiêu thụ nhiên liệu tăng đáng kể, có thể là dấu hiệu của rò rỉ dầu trong bộ nồi xe máy.
Phớt chặn vị trí trục sơ cấp hoặc trục thứ cấp có thể bị rò rỉ dầu, làm giảm khả năng bám dầu và hiệu suất của bộ nồi xe.
- Chốt guốc ly hợp kẹt: Nếu chốt guốc ly hợp không hoạt động một cách trơn tru và bị kẹt, có thể dẫn đến hư hỏng nhanh chóng của bộ nồi xe máy. Nó có thể gây ra nhiệt lớn và gây cháy hoặc làm bong tấm ma sát. Hiện tượng này thường xảy ra nhiều trong các bộ nồi xe máy độ.
Nếu bạn phát hiện bất kỳ dấu hiệu nào như trên, nên đưa xe vào xưởng sửa chữa uy tín để kiểm tra và khắc phục sự cố trong nồi xe máy. Việc bảo trì và sửa chữa định kỳ cũng là cách quan trọng để duy trì hiệu suất và tuổi thọ của nồi xe máy.
3. Thời gian nên thay nồi xe máy:
- Xe mới mua và đã chạy khoảng 7000-8000 km: Kiểm tra nồi xe máy và thay mới nếu có hư hỏng. Nếu không, chỉ cần vệ sinh sạch sẽ nồi xe máy.
- Xe đã đi được thời gian dài: Kiểm tra nồi xe máy 2 tháng/lần và thay mới nếu phát hiện hư hỏng.
4. Giá bộ nồi xe máy
Bộ nồi xe tay ga
Về giá cả của bộ nồi xe máy, nó có thể dao động tùy thuộc vào các yếu tố như chất lượng và dòng xe.
Thông thường, giá của bộ nồi xe máy sẽ từ 800.000 đồng đến 1.000.000 đồng.
Đối với các dòng xe tay ga, giá có thể cao hơn, khoảng từ 2.500.000 đồng đến 3.000.000 đồng.
Tuy nhiên, giá cả cũng sẽ khác nhau tùy theo từng đại lý và cơ sở bán hàng. Để đảm bảo chất lượng, bạn nên chọn mua bộ nồi xe máy ở những địa chỉ uy tín và đáng tin cậy.
Tổng hợp bộ dụng cụ mở nồi (côn) xe ga
Dụng cụ mở nồi xe máy là những công cụ được sử dụng để tháo rời và lắp ráp các bộ phận của nồi xe máy. Chúng đóng vai trò quan trọng trong quá trình bảo dưỡng, sửa chữa và nâng cấp nồi xe máy.
Bộ dụng cụ mở nồi xe máy
Để hiểu rõ hơn và chi tiết cấu tạo nồi côn xe máy tham khảo ngay bài viết sau:
Dụng cụ mở nồi xe máy gồm những gì
1. Dụng cụ mở nồi côn xe số:
- Tuýp mở nồi xe máy: là tuýp có hình dạng 4 chấu với các kích thước khác nhau, Tuýp 16mm và 21mm dùng cho đại đa số các dòng xe máy. Tuýp 19mm dùng cho xe furture
Tuýp mở nồi xe máy
- Kìm giữ bát ly hợp: Dùng để giữ ly hợp cố định, giúp vặn ốc tán nồi ra 1 cách dễ dàng
Kìm giữ bát ly hợp
- Vam giữ nồi côn: Dùng để giữ côn nồi cố định phục vụ công tác sửa chữa
Vam giữ nồi côn
2. Dụng cụ mở nồi côn xe ga:
- Tuýp mở nồi xe ga: Sử dụng các tuýp lục giác có kích thước lớn 39mm-41mm dùng cho honda và yamaha. Tuýp 34mm-46mm để mở ốc nồi xe ga Yamaha và Piaggio
Tuýp mở nồi xe ga
- Ngoài ra, để hỗ trợ mở nồi xe ga tránh bị bung lò xo khi tháo ốc nồi, còn có dụng cụ vam giữ mở nồi xe ga
- Kìm chữ Y: Để giữ mở nồi trước xe ga
Kìm chữ y mở nồi xe ga
Những thông tin trên là những chia sẻ cơ bản về nồi xe máy và mong rằng sẽ giúp bạn hiểu hơn về nồi xe máy và chăm sóc, bảo dưỡng tốt cho nó để nâng cao tuổi thọ và đảm bảo an toàn khi sử dụng xe.
